Programma januari 2025 (English below)
Karel Szymanowski Mythen (1916), na Metamorfosen van Ovidius
1. La Fontaine d’Arethuse
De naiad Arethusa zwierf graag door de bossen en velden. Op een dag zag ze, vermoeid na een lange jacht, een schitterende, kristalheldere rivier, in de schaduw van zilveren wilgen, en ze werd verleid een bad in het koele water te nemen. Ze zwom wat rond, maar opeens voelde ze iets onder zich. De maagdelijke waternimf wilde hier niets mee te maken hebben, en vluchtte weg. Achter zich hoorde ze een stem 'Waarom vlucht je, mooi meisje?', en haar achtervolger stelde zich voor als de riviergod Alpheus (Alpheios). Met hulp van Artemis vluchtte Arethusa als een zoetwaterstroom onder de oceaan door, helemaal naar Sicilië, en kwam uiteindelijk terecht op Ortygia, het eiland van Artemis, vlak bij Syracuse. Artemis veranderde Arethusa in een fontein om aan haar belager te ontkomen.
De beroemde fontein is nu nog te zien in Syracuse op Sicilië. Het water van de Griekse Alpheus zou een weg naar de bron gevonden hebben, en vermengde zich met het water van de nimf. Wie een houten beker in de Alpheus zou gooien, vindt hem terug in de bron van Arethusa.
2. Narcissus
Een van de bekendste verhalen over Narcissus speelt zich af rond de praatzieke oreade (bergnimf) Echo. Deze nimf was ooit door de godin Hera gestraft voor haar onophoudelijke gepraat. Als straf kon ze alleen nog maar mensen napraten.
Op een dag viel Echo’s oog op Narcissus. De bergnimf werd smoorverliefd op de jongeling, maar haar liefde met hem delen kon ze niet. Ze kon hem immers alleen maar napraten.
Narcissus was tijdens een van zijn jachtpartijen op een dag alleen en hoorde hij iets ritselen in het bos. Toen hij hardop vroeg wie daar was kon Echo alleen maar antwoorden door hem na te praten. “Wie is daar?”, vroeg de nimf die op slag verliefd was op de jongeling. Narcissus vroeg hierop aan de stem zich openbaar te maken. Echo herhaalde opnieuw de vraag die ze de jongen had horen stellen en deed dat nogmaals toen de jongeling wat geïrriteerd vroeg waarom hij werd genegeerd. Toen Echo besloot zich openbaar te maken en Narcissus tegemoet trad, keerde deze haar gelijk de rug toe. Echo trok zich hierop verdrietig terug in een grot en kwijnde langzaam weg. Alleen haar stem bleef bestaan. Hij is nog altijd te horen, bijvoorbeeld als je geluid maakt in een holle ruimte of grot, waar het geluid weerkaatst.
3. Dryads et Pan
Heel lang geleden leefde er een bloedmooie nimf, Syrinx genaamd. Geen bronstige sater of hitsig boswezen kon Syrinx aankijken zonder meteen op haar verliefd te worden. Wanneer zij verliefd werden, wilden ze zo snel en bruut mogelijk overgaan tot de liefdesdaad.
Op een dag werd Syrinx achterna gezeten door Pan. Hij had het onderlijf van een geitenbok en het bovenlijf van een man. Als een dodelijk gewond dier stootte hij een vreselijk gebrul uit. Syrinx keek paniekerig om zich heen. “Waar kwam dat geschreeuw vandaan?” Behoedzaam daalde ze de berg verder af. Pan zette stil de achtervolging in. Maar een brandend hart neemt snel risico’s, en toen hij zag dat Syrinx’ voorsprong groter werd, dreef hij zijn tempo op. Syrinx liep zo snel als ze kon weg. Pan grijnsde alleen maar en ging als een maniak achter haar aan. Syrinx sprong met lenige passen over struiken en rotsen, totdat ze bij de zanderige rivier, de Ladoon, aankwam. Ze begon radeloos te jammeren: “O, lieve zusters van me, nimfen van deze kalme rivier, aanhoor mijn smeekbede en geef mij een andere gedaante, zodat die harige geit me met rust laat!”
Syrinx voelde hoe haar tenen langer en smaller werden en hoe ze zich een weg boorden in de zanderige rivierbodem. Haar mooie, vrouwelijke welvingen verdwenen. Syrinx werd zo dun als een twijgje; ze was tot riet getransformeerd.
Hijgend kwam een zwetende Pan bij het rietveld aan. Nergens was de nimf te bespeuren! Hij brak een van de stengels af. Woedend was hij! Gefrustreerd blies hij op de holle stengel in de hoop dat Syrinx weldra voor hem zou staan. Maar het enige wat dit opleverde, was een treurig melodietje dat uit de holle stengel klonk. “Dat lijkt wel de stem van Syrinx!” En omdat Pan er stellig van overtuigd was dat Syrinx in een van de holle rietstengels gevangen werd gehouden, bleef hij onverdroten verder blazen op het instrument dat hij verkreeg door rietstengels van klein naar groot te ordenen en met bijenwas aan elkaar te lijmen.
Francis Poulenc Sonate (1944/49)
Allegro con fuoco
Intermezzo
Presto tragico
Igor Stravinsky Divertimento from ‘Le Baiser de la Fée’, arr. Dushkin
Sinfonia
Danses suisses
Scherzo
Pas de deux (Adagio - Allegretto grazioso - Coda)
———
Program January 2025
Karel Szymanowski Myths (1916), based of Ovid’s Metamorphoses
1. La Fontaine d’Arethuse
The nymph Arethusa came across a clear stream and began bathing, not knowing it was the river god Alpheus, who flowed down from Arcadia through Elis to the sea. He fell in love with her during their encounter, but she fled after discovering his presence and intentions, as she wished to remain a chaste attendant of Artemis. After a long chase, she prayed to her goddess to ask for protection. Artemis hid her in a cloud, but Alpheus was persistent.
She began to perspire profusely from fear, and soon transformed into a stream. Her stream traveled under the sea to the island of Ortygia, but Alpheus flowed through the sea to reach her and mingle with her waters. A legend of the period, still told in Sicily today, is that a wooden cup tossed into the River Alpheius will reappear in the Fountain of Arethusa in Syracuse.
2. Narcissus
Echo was a nymph whose curse by the goddess Hera left her unable to initiate a spoken sentence on her own, and instead only being able to, in speech, finish a sentence started by someone else. This is the explanation of the aural effect which was named after her.
Echo spied Narcissus, a hunter who was known for his beauty which was noticed by all, while he was out hunting deer with his companions. She immediately fell in love with him and, infatuated, followed quietly.
During the hunt, Narcissus became separated from his companions and called out, ‘is anyone there,’ and heard the nymph repeat his words. Startled, Narcissus answered the voice, ‘come here,’ only to be told the same. When Narcissus saw that nobody had emerged from the glade, he concluded that the owner of the voice must be running away from him and called out again.
Echo's love for Narcissus only grew. Echo's fellow nymphs prayed to Nemesis to punish Narcissus with a love that was equally not reciprocated. Nemesis caused him to fall in love with his own reflection in a pool of water where he wasted away and died, unable to take his eyes away from the beautiful youth he did not recognise as himself. In the end, all that was left of Narcissus was the six-petalled white flower arranged around a golden center that was named after him.
3. Dryads et Pan
The lusty satyr Pan eagerly pursued the wood nymph Syrinx. Guarding her virtue, she ran until she reached a river and desperately begged her sisters of the stream to transform her. Just as Pan was about to embrace her, Syrinx changed into cattail reeds. When Pan discovered that he was holding nothing but marsh reeds, he sighed in disappointment, causing the wind to blow through the reeds. He was enchanted by the sound, believing it to be the mournful cry of his beloved Syrinx; from the reeds he fashioned a set of pipes so that he could have her with him always.
Francis Poulenc Sonate (1944/49)
Allegro con fuoco
Intermezzo
Presto tragico
Igor Stravinsky Divertimento from ‘Le Baiser de la Fée’, arr. Dushkin
Sinfonia
Danses suisses
Scherzo
Pas de deux (Adagio - Allegretto grazioso - Coda)